En ineens voelde ik me klein worden…

Herken je dat? Dat je je ineens heel klein kan voelen naast een andere volwassene of zelfs bij een kind?

Ineens komt er iets naar je toe, wat tegen je wordt gezegd, of door hoe het wordt gezegd of door de opeenvolging van gebeurtenissen dat je je erg ongemakkelijk doet voelen. Maar zelfs zo dat je je voelt alsof je een klein kind bent t.o.v. van je gesprekspartner(s).

De reactie die je dan geeft, is er één die je vaak niet van jezelf begrijpt. Hoe kan ik nu toch zó reageren? Kom op zeg!

Jouw reactie staat niet in verhouding

Je klapte dicht, kon geen woord meer uitbrengen, kon wel door de grond zakken. Of je voelde ineens een heel groot verzet, een rebel in jezelf, die de ander eens een rotschop zou willen geven, zodat die uit je gezichtsveld zou verdwijnen. Of je gaat je extreem onderdanig gedragen, meteen toegeven dat jij fout zat. Of je wordt ineens erg bang, terwijl er geen reëel gevaar is.

Wat kenmerkend is, is dat jouw reactie niet in verhouding staat tot hetgeen dat er op dat moment gebeurd. Het is een overtrokken reactie, die vreemd over komt. Zo wil je niet zijn of reageren en toch voel je het op zo’n moment, dat je haast geen kant meer uit kan, alleen nog maar die kant, die je niet wil.

Een praktijkvoorbeeld

Een voorbeeld om het concreter te maken: Een bevriend stel vraagt jou een kaart voor hen te posten. Een gewone vraag, en jij voelt ineens een woede in je opkomen, je voelt je gemanipuleerd. Je zegt ‘ja’, maar inwendig ben je heel erg boos. Hoe kan dat nu? Je begrijpt de reactie niet van jezelf en praat er over met een vriend. Die vindt het absurd dat je je gemanipuleerd voelt. Het is een gewone vraag, het gaat over iets kleins wat ze op een gewone manier vragen van je. En bovendien hebben zij al veel voor jou gedaan. Belachelijk, denk je, dat ik daar zo over kan vallen… Dat is stom van mezelf. Je keurt het af omdat je jezelf niet begrijpt.

In zo’n soort situatie, wanneer je reactie overtrokken lijkt bij wat er op zo’n moment plaats vindt kan je er vanuit gaan dat de reactie hoort bij ervaringen, boodschappen, die je als kind hebt ervaren en onbewust hebt opgeborgen in je lichaam. Je hebt als kind iets meegemaakt, waarbij je ook dergelijke gevoelens kreeg.

Geen autonomie als kind

Er is iets uit die weggestopte, verborgen laag in jou wat getriggerd raakt. Stel je voor dat je iemand bent waarvan de ouders het maar heel gewoon vonden dat jij je aanpaste aan wat ze wilden dat je deed. Als je ertegenin ging kreeg je bestraffende blikken… dat doe je niet! Je liet het op den duur wel uit je hoofd om iets anders, iets eigens te laten zien.

Het is een groot onrecht als ouders niet op zoek gaan naar de eigenheid van hun kind en verwachten dat hun kind als het ware een verlengstuk van hunzelf is. Je begraaft de autonomie van je kind i.p.v. dat je het naar voren haalt en stimuleert. Ik teken hier meteen bij aan dat deze ouders geen monsters zijn, maar dat zij goede ouders zijn, die zelf vaak dragers zijn van ditzelfde onrecht, wat ook hen is overkomen.

Zij geven het onbewust door. Zij zouden het waarschijnlijk heel anders doen als ze hier zicht op hadden en de vrijheid hadden om dit anders door te geven. Het is dus ook onrecht voor deze ouders dat zij geen vrijheid door konden geven aan hun kinderen.

Kritische ouderfiguur

Het kleine kind wat zo gemanipuleerd werd door de ouders die macht hadden. Wat kon je als kind doen in zo’n situatie? Je kon niet vluchten. Je was van hen afhankelijk. Het beste wat je kon doen, was jezelf aanpassen. En dat heb je ontwikkeld. Dat kan je goed.

Maar gelukkig is er ook nog iets wat wringt, wat authentiek is en wat aangeeft dat je ook nog andere kanten hebt die ruimte nodig hebben. Gelukkig kan je nu voelen dat het niet vanzelfsprekend is dat je iets voor iemand doet. Je hebt een keuze. En toch kan op zo’n moment dat jij als volwassene vanuit je autonomie jouw vrije keuze wil maken die ‘kritische ouderfiguur’ levensgroot voor je ziet staan. Degene die over jouw schouder meekijkt en zegt dat je in het oude script moet blijven, want anders zal je zien dan het niet goed gaat. De angst voor gevolgen voel je weer alsof je het kleine meisje bent en daardoor voelt het alsof die ander jou wil manipuleren.

Oude gevoelens in de doofpot

Als kind kon je niet anders dan zo reageren…sterker nog, het was het beste wat er toen mogelijk was om te doen voor jou als kind. Je aanpassen, doen wat er gevraagd werd, anders stond de liefde van je ouders voor jou op het spel. Met jouw gevoelens of behoeften kon je verder niets doen, het was niet veilig om dat zichtbaar te maken. Er was niemand die het verder opmerkte. Het zit nog steeds in de doofpot. Er is niets meer mee gedaan.

Het is belangrijk dat je ziet dat die gevoelens horen bij die jongen of dat meisje die je toen was (van bv. 8 jaar). Dat oude gevoel hoort bij toen, en ook de reactie die je nu voelt opkomen. Die hoort niet bij de vraag van de mensen van nu. Als ik dat onderscheid van elkaar kan ik zien dat deze mensen die boosheid niet verdienen. Die boosheid hoorde bij mijn ouders, bij wat ik heb gemist.

Als volwassene kunnen reageren

Nu ben je volwassen en nu heb ik andere tools tot mijn beschikking. Ik heb altijd een keuze. Ik kan mijn grens aangeven op een rustige manier en zeggen dat ik dat nu niet voor ze wil doen. Of ik doe het wel even voor ze omdat ik het los kan maken van de enorme vraag die ik als kind voelde, die ik als opdracht op mij voelde drukken. Het is vaak al genoeg te zien waar het oude gevoel vandaan komt om het er van binnen te laten zijn en het voor dat moment even te parkeren. Op een later moment kan je kijken wat je daarin nog nodig hebt om te ontwikkelen. Op zo’n moment kan je dan, terwijl je het gevoel (zonder oordeel) waarneemt, toch als volwassene reageren.

Herken je dit en merk je dat het toch niet zo eenvoudig is om dit bij jezelf te onderscheiden of om hiermee om te gaan en het los te laten? Geef jezelf dan de kans om hier bovenuit te groeien en vraag hulp! Dit soort momenten hebben we … allemaal, we zijn ons er vaak niet bewust van.

Ik nodig je van harte uit in mijn praktijk Psycholoog Breda zodat je in enkele gesprekken inzicht krijgt in hoe het bij jou werkt en hoe je er anders mee kan leren omgaan.

Vriendelijke groet, Rianne de Laat

“Tot de meest destructieve en vertrouwen-vernietigende menselijke neigingen behoort de slaafse neiging om het mensen naar de zin te maken, liever dan het risico te nemen hen te bezeren door uit te spreken wat we nodig hebben en verlangen”. – Barbara Krasner